De Amerikaanse douane heeft sinds maart 2003 toegang tot passagiersgegevens van alle vluchten uit Europa, zoals creditcardnummers, reisschema’s en familiegegevens. Dat is in strijd met Europese privacywetgeving. GroenLinks-europarlementariër Kathalijne Buitenweg is ontevreden over het onderhandelingsresultaat dat de Europese Commissie deze week presenteerde: “De buitenproportionele overtreding van de privacy gaat gewoon door.”

Deze week gaven maar liefst vier eurocommissarissen, waaronder eurocommissaris Bolkestein, tekst en uitleg over de uitslag van de onderhandelingen die met de Amerikaanse minister Ridge (binnenlandse veiligheid) over de overdracht van gegevens zijn gevoerd. Buitenweg vindt het resultaat veel te mager.

Opslag gegevens
Reeds twee weken geleden deed Bolkestein verslag aan de commissie juridische zaken en de commissie justitie en burgerrechten over de lopende onderhandelingen. De opslag van gegevens bleek terug te zijn onderhandeld van vijftig naar drie en een half jaar. Buitenweg: “De Europese Commissie brengt dit als een overwinning terwijl er geen overwinning is. Als de Amerikanen beginnen met de absurde tijdsduur van vijftig jaar lijkt dat heel wat, maar in de EU-lidstaten mogen gegevens hooguit een aantal weken worden opgeslagen.”

Veel gegevens
Verder is het aantal verplichte gegevens dat luchtvaartmaatschappijen aan de douane moet afgeven gedaald van 39 naar 34. “Dat is nog steeds een verbluffend aantal, het gaat dan om creditcardnummers, adressen van de ‘thuisblijvers’, adressen, etc. Nu worden die rechtstreeks uit het boekings- en reserveringssysteem van de vliegvaartmaatschappijen gehaald. Dat is natuurlijk mooi makkelijk, maar ook een beetje jammer omdat het daardoor minder opvalt welke gegevens eigenlijk allemaal worden opgeslagen. Als je de passagiers in het vliegtuig zou vragen om al die gegevens in te vullen en erbij vertelt dat die gegevens overgedragen worden aan de Amerikaanse douane, denk ik dat de ophef en weerstand tegen deze gang van zaken veel groter is.”

Global surveillance systeem
Hoewel is afgesproken dat de VS de gegevens alleen gebruikt voor de strijd tegen het terrorisme en internationale misdaad, ziet Buitenweg geen garanties dat de gegevens niet in het het global surveillance systeem belanden. Dit nieuwe Amerikaanse systeem is in ontwikkeling en stelt zich ten doel allerlei privacygegevens van individuen te combineren om zo wereldwijd burgers in kaart te brengen en tracking, het positioneren van een individu, mogelijk te maken. Bolkestein vond dat idee overtrokken en wimpelde Buitenwegs angst af als paranoia voor een big-brother systeem.

Bolkestein
Bij de tussenrapportage van eurocommissaris aan de commissie justitie en burgerrechten, twee weken geleden, vond eurocommissaris Bolkestein het resultaat van de onderhandelingen nog te mager. “De omarming van de uitkomst van de onderhandelingen door eurocommissaris Bolkestein is ongeloofwaardig, aangezien er weinig verandering is ten aanzien van twee weken geleden en hij de onderhandelingsuitkomst toen nog onvoldoende achtte.”

Europese Hof
Resultaat is dat het doorgeven van passagiersgegevens gewoon doorgaat, zo ook het schenden van de Europese privacywetgeving, tot groot ongenoegen van Buitenweg. Hoewel voor Buitenweg het recht op privacy niet heilig is, is zij van mening dat inbreuken op dit grondrecht alleen te rechtvaardigen zijn als dat noodzakelijk, effectief en proportioneel is en als er waarborgen zijn tegen misbruik. Buitenweg: "Ik denk dat de afspraken die de Europese Commissie met de Amerikaanse regering heeft gemaakt nog steeds een disproportioneel inbreuk zijn op de Europese gegevens beschermingsrichtlijn. Als het Europees Parlement zich dit voorjaar buigt over deze afspraken, denk ik dat een gang naar het Hof onvermijdelijk is om zeker te weten of die afspraken door de beugel kunnen.”